Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2013

Τι πολίτες φτιάχνει το σχολείο;

Στον κύκλο σεμιναρίων «Από το σχολείο της Μεταπολίτευσης στο σχολείο της κρίσης», καθηγητές, μαθητές και γονείς προβληματίζονται, συζητούν και διαφωνούν για θέματα εκπαίδευσης, κοινωνίας και πολιτικής


Του Κώστα Ζαφειρόπουλου , efsyn.gr

Συμβαίνει κάποια απογεύματα Τρίτης στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων στην οδό Ακαδημίας. Αμφιθέατρα γεμάτα από ανθρώπους της εκπαίδευσης, καθηγητές Πανεπιστημίου, καθηγητές Γυμνασίων και Λυκείων, δάσκαλοι, φοιτητές και μαθητές μαζί με γονείς συζητούν, επιχειρηματολογούν, ανταλλάσσουν απόψεις, προτάσεις, διαφωνίες. Το σεμινάριο έχει τίτλο «Από το σχολείο της Μεταπολίτευσης στο σχολείο της κρίσης» και αποτελεί τον δεύτερο κύκλο συναντήσεων που διοργανώνει η πρωτοβουλία «Για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας στην Ελλάδα». Σήμερα η συζήτηση έχει θέμα «Τι πολίτες φτιάχνει το σχολείο μας;».

Η Χριστίνα Κολούρη, καθηγήτρια Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας, θέτει τα ερωτήματα παρουσιάζοντας τους συνομιλητές:

«Κάτω από τη φαινομενική ουδετερότητα των μεταρρυθμίσεων πρέπει να εντοπίσουμε ποιες αξίες, ιδεολογίες, πολιτικές θέσεις κρύβονται. Η σημερινή μεταρρύθμιση χτίζεται ακριβώς σε αυτή την απαξίωση του δημόσιου σχολείου και της δωρεάν εκπαίδευσης και των λειτουργών της σε όλες τις βαθμίδες. Ποιος σχεδιάζει και με ποια κριτήρια την εκπαιδευτική πολιτική στον νέο Νόμο για το Λύκειο σε συνθήκες “έκτακτης ανάγκης”; Πώς ιεραρχούνται οι στόχοι της; Ποιοι είναι οι ρητοί και υπόρρητοι στόχοι; Γιατί το Λύκειο έγινε “γήπεδο της Χ.Α.”; Γιατί τα ποσοστά μιας ακροδεξιάς ιδεολογίας είναι τόσο υψηλά στους εφήβους;».

Καθόμαστε στα σκαλοπάτια και κρατάμε σημειώσεις.

Νέλη ΑσκούνηΝέλλη Ασκούνη
αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνιολογίας

«Το ελληνικό σχολείο βρίσκεται σε κρίση αρκετό καιρό πριν από τη σημερινή κρίση. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι ευχαριστημένη με το σχολείο της, οι μαθητές δεν βρίσκουν νόημα και το δείχνουν με τις ετήσιες τελετουργικές καταλήψεις. Οι γονείς διαμαρτύρονται γιατί τα παιδιά τους δεν μαθαίνουν γράμματα και οι εκπαιδευτικοί για τις κακές συνθήκες και το επίπεδο που πέφτει. Η αποδυνάμωση του κύρους του δημόσιου σχολείου έχει πολύ μεγαλύτερες συνέπειες για τα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα.

Η πολεμική για την εκπαίδευση ως κοινωνικό διακύβευμα γίνεται στη βάση των εντυπώσεων και στις εμπειρίες του καθενός χωρίς έγκυρη τεκμηρίωση ή συστηματική διερεύνηση. Πρόβλημα υπάρχει, μας λείπουν όμως τα επαρκή δεδομένα.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η δεύτερη μεταπολιτευτικά μεγάλη αλλαγή στο σχολικό πρόγραμμα και στα βιβλία δεν ήταν μεταρρύθμιση όπως προβλήθηκε.

Υπάρχει διαχρονική απουσία συνεκτικής λογικής ανάμεσα στις βαθμίδες. Παρατηρούνται αντιφάσεις ανάμεσα σε μια νεωτεριστική ρητορεία στο επίπεδο των στόχων και σε μια εργαλειακή αντίληψη στο περιεχόμενο για την εκπαίδευση.

Στην πραγματικότητα επιβιώνει στα αναλυτικά προγράμματα η κλασική παιδαγωγική λογική ως καινούργιο ένδυμα σε παλαιές πρακτικές. Δεν υπάρχει καμία πρόνοια υλοποίησης ούτε των θετικών αλλαγών. Υπήρξε αποτυχία δημιουργία μηχανισμών ελέγχου.

Ο συνδικαλισμός των εκπαιδευτικών (εύλογα ή μη, δύσπιστων) λειτουργεί περισσότερο ως άμυνα παρά ως διεκδίκηση και η συνολική άρνηση της αξιολόγησής τους στερεί τη δυνατότητα να δείξουν τη δουλειά τους αλλά και να παρουσιαστούν κυρίως οι ανεπάρκειες των δομών και η ευθύνη της εκπαιδευτικής πολιτικής για τα προβλήματα».

Αντώνης ΛιάκοςΑντώνης Λιάκος ιστορικός

«Ηδη από τη δεκαετία του 1990 ο ρατσισμός είχε κάνει την εμφάνισή του σε πολλές δυτικές και ανατολικές χώρες και είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σε σχέση με την πορεία του σχολείου. Ο ρατσισμός όχι μόνο ως νοοτροπία αλλά και ως θεσμικός ρατσισμός. Η πρώτη μελέτη και συσχέτιση για το πώς πολεμάω τον ρατσισμό, τι κάνω με την εκπαίδευση και τι πολίτες θέλω συνέβη στην Αγγλία το 1998 με το Crick report, μια μεγάλη τεκμηριωμένη έκθεση, η οποία μεταξύ άλλων περιγράφει τον ρατσισμό ως μια αντίδραση στον τρόπο που εξελίχθηκαν οι κοινωνίες αυτές. Εδώ έχει σημασία τι ακριβώς σημαίνει η έννοια του πολίτη (citizen). Στην Αγγλία υπήρχε πάντα η σύνδεση των πολιτικών με την έννοια πολίτης. Οπως μας μαθαίνει ο T.H. Marshall, πολίτης δεν είναι μόνο αυτός που ανήκει σε μια χώρα, έχει ταυτότητα και διαβατήριο, ούτε μπορούμε να μείνουμε στον ορισμό του Αριστοτέλη (αυτός που συμμετέχει στις βουλευτικές και δικαστικές αρχές της πόλης, κατέχει και ασκεί το δικαίωμα του άρχειν και άρχεσθαι). Η έννοια έχει αστικά, πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα (social citizen).

Πλέον στο σχολείο συνυπάρχουν πληθυσμοί διαφοροποιημένοι εθνοτικά, θρησκευτικά, φυλετικά, από την άποψη της κοινωνικής τάξης, από την άποψη του φύλου. Δεν έχει νόημα απλά να κάνουμε ένα μάθημα για την “αγωγή του πολίτη” αλλά να συγκροτήσουμε συνολικά τους πολίτες (και την Ιστορία) στην κατεύθυνση του τι είδους θα είναι οι νέοι πολίτες.

Δημοκρατικό σχολείο είναι αυτό που καλλιεργεί δεξιότητες και δημιουργεί προσωπικότητες με φαντασία, αυτοπεποίθηση, κριτική ικανότητα, αυτονομία, χωρίς κανένα φόβο. Είναι το σχολείο που συνδέει τα δικαιώματα με την ηθική ευθύνη, καλλιεργεί το ενδιαφέρον για το παγκόσμιο (global citizen), ενισχύει την ενασχόληση με τα θέματα της κοινότητας (community involvement), βοηθά να καταλάβουμε τη διαφορετικότητα, τη δημοκρατία και τον αναστοχασμό. Πάνω από όλα πρέπει να είναι ένα σχολείο που να κοιτάζει τους μαθητές στα μάτια. Τα ίδια τα παιδιά ως πολίτες. Το ερώτημα είναι μπορούμε να φτιάξουμε ένα τέτοιο δημοκρατικό σχολείο με τέτοια ιδεώδη σε μια “μη δημοκρατική και τόσο ταξική κοινωνία”; Εδώ σας θέλω!»

Μάκης ΚουζέληςΜάκης Κουζέλης
καθηγητής Επιστημολογίας και Κοινωνιολογίας της Γνώσης

«Μιλάμε για το Λύκειο και η μισή μου καρδιά είναι στο Πανεπιστήμιο, που είναι ένα βήμα από την πλήρη καταστροφή. Στον αγώνα διοικητικών, εκπαιδευτικών και φοιτητών. Το σχολείο δεν φτιάχνει ακριβώς πολίτες ή δεν φτιάχνει πλήρεις πολίτες, αν πολίτης είναι το αναγνωρισμένο ως τέτοιο υποκείμενο των διαδικασιών που διαμορφώνουν την πολιτική ύπαρξη της κοινωνίας, δεν φτιάχνει πλήρεις πολίτες αν πολίτης είναι ο μεμονωμένος δρων απέναντι στο κράτος και δεν φτιάχνει πλήρεις πολίτες επειδή δεν εξασφαλίζει τις (δια)μορφωτικές προϋποθέσεις συγκρότησης αυτού του υποκειμένου. Δεν φτιάχνει πλήρεις πολίτες γιατί δεν καλλιεργεί κρίση, διαλεκτική, αναστοχασμό. Γιατί δεν δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο στη συμμετοχή, στην αμοιβαία δέσμευση, στην ευθύνη, στη συνεργασία και στην αλληλεγγύη. Γιατί ο τρόπος οργάνωσής του δεν είναι συμβατός με την αρχή της αυτονομίας. Είμαστε ευάλωτοι στο φοβερό “έτσι έχουν τα πράγματα”. Το αυταρχικό σχολείο λιγότερο “κάνει” κάτι, περισσότερο απέχει. Αυταρχικός περισσότερο είναι αυτός που (απο)δέχεται την αυταρχική εξουσία από αυτόν που την ασκεί».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Πείτε μας την γνώμη σας...