Σταύρος Καπάκος , avgi.gr
Tα Μέσα Ενημέρωσης είναι κομβικά στοιχεία στην κοινωνική διαδικασία μετατροπής της ιδεολογίας σε "κοινή λογική", ώστε η συγκατάθεση των πολιτών να είναι ειρηνική χωρίς η πολιτική εξουσία να χρειαστεί να καταφύγει στη βία για να επιβάλει τις βασικές επιλογές της. Τα Μέσα Ενημέρωσης, με την κουλτούρα που αναπαράγουν, επηρεάζουν την κοινωνική συνείδηση περισσότερο ακόμη κι από την οικονομία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η κοινωνική λειτουργία τους είναι μονοσήμαντη ούτε ότι δεν υπόκειται σε αξιολογική κρίση από τους πολίτες.
Απλοποιώντας λίγο τα πράγματα θα έλεγα ότι δύο είναι οι αντιλήψεις για την κοινωνική λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες. Η πρώτη θεωρεί τα Μέσα περίπου ως "εργαλείο" στα χέρια της κυρίαρχης τάξης, που έχουν ως σκοπό τη συμμόρφωση των πολιτών, μέσω της πλύσης εγκεφάλου. Στη διαδικασία, οι πολίτες δεν έχουν την ικανότητα να αντιδράσουν κριτικά και μετατρέπονται σε απολίτικους ανθρώπους με καταναλωτική συμπεριφορά, όπως υποστήριζαν οι πρώιμες, "μονοδιάστατες" αντιλήψεις της σχολής της Φραγκφούρτης. Η δεύτερη, επηρεασμένη από την γκαμσιανή έννοια της ηγεμονίας, θεωρεί ότι, παρά τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα Μέσα Ενημέρωσης, οι πολίτες, περισσότερο ή λιγότερο, διατηρούν την ικανότητα να αντιπαραβάλουν τα δικά τους νοήματα στα "κείμενα" των μέσων. Συνήθως η κατάσταση είναι κάπου στη μέση και εξαρτάται από τη συγκυρία, τον πολιτικό ανταγωνισμό, την αξιοπιστία - πειστικότητα των μηνυμάτων που εκπέμπουν, αλλά και τις σχέσεις εξουσίας των ίδιων των Μέσων Ενημέρωσης.
Σήμερα, στη χώρα μας, για παράδειγμα, η δυσπιστία των πολιτών απέναντι στα Μέσα είναι ισχυρή παρά τη μεγάλη επιρροή τους. Αυτό οφείλεται στον εναγκαλισμό των ισχυρών Μέσων Ενημέρωσης με επιχειρηματικά συμφέροντα και με την πολιτική εξουσία. Τα Μέσα δεν ελέγχουν το σύστημα, όπως όφειλαν, αντιθέτως γίνονται μέρος του. Η διαπλοκή αυτή όμως, που δεν γίνεται χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις, προκαλεί πλήγμα στην αξιοπιστία τους.
Επειδή όμως η δημοσιότητα είναι ψυχή της δημοκρατίας, η έλλειψή της προκαλεί προβλήματα στην ίδια τη δημοκρατική διαδικασία στρεβλώνοντας, το λιγότερο, τη δημόσια διαδικασία διαμόρφωσης γνώμης. Δεν είναι επομένως άτοπο να υποστηριχθεί ότι η κοινωνική λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης και η ποιότητα της δημοσιογραφίας έχουν άμεση σχέση με την ποιότητα της Δημοκρατίας. Συνήθως όσοι αρνούνται το πρόβλημα αυτό έχουν ιδιοτελείς λόγους. Έχουν αποφασίσει δηλαδή να λειτουργούν ως "οργανικοί" δημοσιογράφοι. Έτσι όμως οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης γίνονται μέρος του προβλήματος και επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ένα καθεστώς πέφτει μαζί με τα σύμβολά του.
Η κυβέρνηση Σαμαρά, με τον δεύτερο θάνατο της ΕΡΤ, τις χειροπέδες στην ενημέρωση, την κατάχρηση των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και τον εναγκαλισμό της με τα ισχυρά Μέσα Ενημέρωσης, δεσμό που επιβεβαίωσε η νέα παράταση στις ψηφιακές συχνότητες, δίνει μάχη οπισθοφυλακών ευτελίζοντας την ενημέρωση και την ίδια τη Δημοκρατία.
Tα Μέσα Ενημέρωσης είναι κομβικά στοιχεία στην κοινωνική διαδικασία μετατροπής της ιδεολογίας σε "κοινή λογική", ώστε η συγκατάθεση των πολιτών να είναι ειρηνική χωρίς η πολιτική εξουσία να χρειαστεί να καταφύγει στη βία για να επιβάλει τις βασικές επιλογές της. Τα Μέσα Ενημέρωσης, με την κουλτούρα που αναπαράγουν, επηρεάζουν την κοινωνική συνείδηση περισσότερο ακόμη κι από την οικονομία. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι η κοινωνική λειτουργία τους είναι μονοσήμαντη ούτε ότι δεν υπόκειται σε αξιολογική κρίση από τους πολίτες.
Απλοποιώντας λίγο τα πράγματα θα έλεγα ότι δύο είναι οι αντιλήψεις για την κοινωνική λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες. Η πρώτη θεωρεί τα Μέσα περίπου ως "εργαλείο" στα χέρια της κυρίαρχης τάξης, που έχουν ως σκοπό τη συμμόρφωση των πολιτών, μέσω της πλύσης εγκεφάλου. Στη διαδικασία, οι πολίτες δεν έχουν την ικανότητα να αντιδράσουν κριτικά και μετατρέπονται σε απολίτικους ανθρώπους με καταναλωτική συμπεριφορά, όπως υποστήριζαν οι πρώιμες, "μονοδιάστατες" αντιλήψεις της σχολής της Φραγκφούρτης. Η δεύτερη, επηρεασμένη από την γκαμσιανή έννοια της ηγεμονίας, θεωρεί ότι, παρά τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα Μέσα Ενημέρωσης, οι πολίτες, περισσότερο ή λιγότερο, διατηρούν την ικανότητα να αντιπαραβάλουν τα δικά τους νοήματα στα "κείμενα" των μέσων. Συνήθως η κατάσταση είναι κάπου στη μέση και εξαρτάται από τη συγκυρία, τον πολιτικό ανταγωνισμό, την αξιοπιστία - πειστικότητα των μηνυμάτων που εκπέμπουν, αλλά και τις σχέσεις εξουσίας των ίδιων των Μέσων Ενημέρωσης.
Σήμερα, στη χώρα μας, για παράδειγμα, η δυσπιστία των πολιτών απέναντι στα Μέσα είναι ισχυρή παρά τη μεγάλη επιρροή τους. Αυτό οφείλεται στον εναγκαλισμό των ισχυρών Μέσων Ενημέρωσης με επιχειρηματικά συμφέροντα και με την πολιτική εξουσία. Τα Μέσα δεν ελέγχουν το σύστημα, όπως όφειλαν, αντιθέτως γίνονται μέρος του. Η διαπλοκή αυτή όμως, που δεν γίνεται χωρίς εσωτερικές αντιφάσεις, προκαλεί πλήγμα στην αξιοπιστία τους.
Επειδή όμως η δημοσιότητα είναι ψυχή της δημοκρατίας, η έλλειψή της προκαλεί προβλήματα στην ίδια τη δημοκρατική διαδικασία στρεβλώνοντας, το λιγότερο, τη δημόσια διαδικασία διαμόρφωσης γνώμης. Δεν είναι επομένως άτοπο να υποστηριχθεί ότι η κοινωνική λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης και η ποιότητα της δημοσιογραφίας έχουν άμεση σχέση με την ποιότητα της Δημοκρατίας. Συνήθως όσοι αρνούνται το πρόβλημα αυτό έχουν ιδιοτελείς λόγους. Έχουν αποφασίσει δηλαδή να λειτουργούν ως "οργανικοί" δημοσιογράφοι. Έτσι όμως οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης γίνονται μέρος του προβλήματος και επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ένα καθεστώς πέφτει μαζί με τα σύμβολά του.
Η κυβέρνηση Σαμαρά, με τον δεύτερο θάνατο της ΕΡΤ, τις χειροπέδες στην ενημέρωση, την κατάχρηση των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και τον εναγκαλισμό της με τα ισχυρά Μέσα Ενημέρωσης, δεσμό που επιβεβαίωσε η νέα παράταση στις ψηφιακές συχνότητες, δίνει μάχη οπισθοφυλακών ευτελίζοντας την ενημέρωση και την ίδια τη Δημοκρατία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Πείτε μας την γνώμη σας...