ΤΟΥ ΛΑΜΠΡΟΥ ΑΘ. ΤΣΟΥΚΝΙΔΑ , avgi.gr

Η μετατροπή της κοινωνίας πολιτών, πεμπτουσία της ίδιας της Δημοκρατίας, σε κοινωνία καταναλωτών αποτελεί σταθερή επιδίωξη του σύγχρονου καπιταλισμού. Δεν είναι επομένως παράδοξο -κάθε άλλο- το γεγονός ότι κάθε φορά που στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης μπαίνουν πολιτικές που ρυθμίζουν τη λειτουργία των αγορών, το βάρος πέφτει στην επίκληση του "συμφέροντος του καταναλωτή". Φθηνότερες τιμές, ακόμα φθηνότερες υπηρεσίες, προσφορές προς όφελος του καταναλωτή, είναι το μοτίβο που επανέρχεται συνεχώς στην επιχειρηματολογία πολιτικών και διαμορφωτών της κοινής γνώμης που προωθούν τις ποικιλόμορφες απελευθερώσεις -από τι, αλήθεια; Δεν το ξεκαθαρίζουν- της αγοράς.
Σε μια σκληρά δοκιμαζόμενη από τη ...χαμηλότερη φορολογία στην Ευρωζώνη κοινωνία -την ίδια που έχει μπει σε τροχιά προσέγγισης της όντως χαμηλότερης μισθοδοσίας (όπου και όταν υπάρχει μισθός)- η προβολή φθηνών προϊόντων και υπηρεσιών είναι, προφανώς, ευπρόσδεκτη από τον πολίτη. Από τον καταναλωτή που προσπαθώντας να επιβιώσει παραβλέπει ότι είναι εργαζόμενος (ή άνεργος) και πολίτης με δικαιώματα.
Πώς προβάλλονται εκλαϊκευτικά, λόγου χάρη, οι διαθεσιμότητες και οι απολύσεις; Ως πρώτο βήμα για ελάφρυνση από χαμηλού επιπέδου ή και πελατειακά προσληφθέντες υπαλλήλους (κάτι που ενίοτε ισχύει) ώστε να φτάσουμε τελικά σε προσφορά φθηνότερων υπηρεσιών που, χάρη στον ανταγωνισμό, θα διασφαλιστούν από ιδιωτικές εταιρείες. Θα επιβαρύνεται, λένε, λιγότερο ο προϋπολογισμός (στην πραγματικότητα, ούτε αυτό ισχύει), επομένως κερδισμένος βγαίνεις εσύ, φορολογούμενε καταναλωτή. Το γεγονός ότι ο φορολογούμενος καταναλωτής θα δει το παιδί του να εργάζεται με χαμηλότερες αμοιβές, χωρίς εργασιακά, ασφαλιστικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα, αποκρύβεται ωσάν να αφορά κάποιον άλλον.
Το ίδιο γίνεται και με την προσφορά προϊόντων. Διασφαλίζεται, μας λένε, η δυνατότητα επιλογής φθηνότερων αγροτικών προϊόντων, φθηνότερων φαρμάκων, φθηνότερων παιχνιδιών, φθηνότερων, φθηνότερων, φθηνότερων... Και η ποιότητα, πώς διασφαλίζεται η ποιότητα; Ή το κόστος της εργασίας; Προφανώς μπορείς να βρεις -να επιλέξεις, όπως λένε- φθηνότερα εσπεριδοειδή, λ.χ. από τη Λατινική Αμερική την οποία υπερεκμεταλλεύονται πλέον πολυεθνικές, ή φθηνότερα προϊόντα από την Αφρική, αλλά ακόμα και από κάποιες περιοχές της χώρας. Γιατί; Επειδή αυτή η φτήνια στηρίζεται σε χαμηλότερα μεροκάματα, που σε πολλές περιπτώσεις δεν διασφαλίζουν ούτε στοιχειωδώς τη δυνατότητα επιβίωσης των εργαζόμενων που παράγουν τα προϊόντα. Ακόμα χειρότερα: η φτήνια επιτυγχάνεται σε βάρος της διατροφικής αξίας των προϊόντων: όταν χρησιμοποιείς τόνους φυτοφαρμάκων, μεγιστοποιείς την παραγωγή και επομένως μπορείς να πουλήσεις σε χαμηλότερη τιμή από τον παραγωγό που επιμένοντας σε λιγότερο χημικές λύσεις, έχει σε κάθε σοδειά ένα μεγάλο ποσοστό φύρας με αποτέλεσμα ακριβότερη τελική τιμή. Αλλά καλύτερη ποιότητα. Για να ακριβολογούμε: ποιότητα, διατροφική αξία, σκέτο.
Αντίστοιχος ο τρόπος λειτουργίας του μηχανισμού παντού, από τα φαρμακευτικά προϊόντα μέχρι τα παιχνίδια ή την κινητή τηλεφωνία που φυτεύοντας παντού κεραίες προσφέρει ευρύτερη κάλυψη. Χρησιμοποιώντας χαμηλότερης ποιότητας πρώτες ύλες και χαμηλότερες αμοιβές, φυσικά και μπορείς να προσφέρεις καλύτερη τιμή για χαμηλότερης ποιότητας προϊόν (που σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται έως και επιβλαβές), όμως.
Υπάρχει ένα όριο στην τιμή κάτω από το οποίο το προϊόν είναι απλώς χειρότερο ακυρώνοντας, επομένως, την υποτιθέμενη δυνατότητα επιλογής αφού στην πραγματικότητα καλείσαι να επιλέξεις μεταξύ διαφορετικών προϊόντων. Η επανακατάκτηση της συνείδησης πολίτη που θα αντισταθεί στη συμπεριφορά αγέλης καταναλωτών που επιδιώκουν οι "αγορές", είναι ένα πρώτο και αναγκαίο βήμα για να μπει φρένο στην ανεξέλεγκτη επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και των πολυεθνικών που επιχειρούν να ελέγξουν τις παγκόσμιες αγορές εξωβελίζοντας κάθε μικρομεσαία, τοπική, δραστηριότητα και την όποια καινοτομία και τεχνογνωσία δημιουργούν.